Đoàn Tuyên Truyền xung Phong thành Hoàng Diệu

Đoàn Tuyên Truyền xung Phong thành Hoàng Diệu là một lực lượng vũ trang tự phát (1945 - 1947), hoạt động ở nội thành Hà Nội, nhận chỉ thị trực tiếp của Việt Minh, với thành viên là những người có chí hướng cứu nước, không phân biệt giới tính, tín ngưỡng, và phải biết đọc biết viết tối thiểu, có sức khỏe dẻo dai, thạo xe đạp và bơi, thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền và thâu lượm thông tin. Sau ngày 02 tháng 09, đội Hoàng Diệu được giao nhiệm vụ vận động thúc đẩy nhân dân mua tín phiếu ủng hộ Việt Minh, tham gia bầu cử quốc hội và hưởng ứng tích cực Tuần lễ Vàng, hỗ trợ nhân dân xoá đói giảm nghèo. Đến khi Pháp tái chiếm Nam Bộ và bắn phá Hải Phòng, đoàn Hoàng Diệu lại nắm vị trí quan trọng trong việc vận chuyển và thu mua vũ khí cho các đội tự vệ, đồng thời bổ sung lực lượng vào đoàn quân Nam Tiến.

Để chuẩn bị cho toàn quốc kháng chiến, sau hiệp ước ngày 6 tháng 3 năm 1946, một số đội Hoàng Diệu đã hoặc tự ý hoặc nhận được chỉ thị, đã thực hiện ám sát sĩ quan Pháp và tước khí giới quân Pháp, thậm chí là chạm súng với chúng, ví dụ như sự kiện bắn phá Nhà hát Lớn, cướp Nhà Thông tin hay đỉnh điểm là vụ sát hại lãnh tụ Đại Việt Quốc dân Đảng Trương Tử Anh vào tháng 12 năm 1946, khiến cho Ban Liên Kiểm Pháp-Việt phải vào cuộc điều tra, tuy kết quả không là bao. Điều này rất có lợi cho phe ta vì nó đóng vai trò như một kích thích, một sự thúc đẩy tinh thần đấu tranh của nhân dân ta cho sự kiện toàn quốc kháng chiến.

Thời kì hoạt động mạnh mẽ và tích cực nhất của Đội danh dự Việt Minh là trong thời kì toàn quốc kháng chiến năm 1946. Các tổ tự vệ Hoàng Diệu được điều về các khu phố và chợ khác nhau với khẩu hiệu: “Thanh niên thề sống chết với thành Hoàng Diệu”. Càng cam go, càng phát huy được sức mạnh, vai trò xung kích càng lớn. Kể từ lúc Bắc Bộ Phủ bị quân Pháp chiếm, đội Hoàng Diệu rút gọn và chỉ tập trung hoạt động ở Liên khu I và trở thành lực lượng trọng yếu. Đến ngày 07 tháng 01 năm 1947, cùng với công an xung phong, vệ quốc đoàn tản mác được nhập thành Trung đoàn Thủ Đô.

Vào thời điểm kết thúc, số thành viên đoàn Hoàng Diệu đạt chừng 4 ngàn người, hầu hết chỉ ở độ tuổi 15-30.

Thành Hoàng Diệu

Tác Giả: Nguyễn Trần Minh Hạnh